Yükseköğretim Öğrenci Disiplin Soruşturması Nedir? Nasıl Yürütülür? Ne Karar verilir?
Yükseköğretim kurumları öğrencilerine verilecek disiplin cezaları ile soruşturma usul ve esasları Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği ile düzenlenmişti. Ancak yapılan değişiklikle bu yönetmelik ilga edilmiştir.
Öğrenci Disiplin Soruşturması
Artık üniversitenin önlisans, lisans ve lisansüstü eğitim gören öğrencilerinin disiplin işleri 2547 sayılı Kanun’un 54. maddesi ve Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliğine göre yürütülmektedir. Lisansüstü öğretim gören öğrencilerden araştırma görevlisi kadrosuna atanmış olanlar öğrencilik sıfatları ile ilgili suçlarda Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği, araştırma görevlisi sıfatları ile ilgili suçlarda 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu hükümlerine tabidirler. Bu yazımızda şu sorulara yanıt bulacaksınız:
- Üniversitede disiplin cezası alınca ne olur ?
- Üniversitede soruşturma açılırsa ne olur
- Okulda disiplin yersek ne olur ?
- Öğrenci disiplin cezası sorgulama nasıl yapılır ?
- Öğrenci disiplin cezaları Nereden bakılır ?
Öğrenci Disiplin Soruşturması
Soruşturmanın Açılması
Disiplin soruşturması, soruşturma açmaya yetkili amir tarafından başlatılabilecek olup bunlar Yükseköğretim Kanunu’nun 54. maddesi ile Disiplin Yönetmeliği’nin 12. maddesinde sayılmıştır. Disiplin amirlerinin yardımcıları ancak disiplin amirinin görevinin başında bulunmadığı zamanlarda, vekaleten görevlendirilmişlerse soruşturma açabilirler. Disiplin amirleri, disiplin suçu işlediği şüphesi bulunduğunda öğrenci disiplin soruşturması açılır. Bölüm Başkanı, anabilim, anasanat, bilim veya sanat dalları başkanları ve diğer birim amirleri disiplin soruşturma taleplerini en yakın disiplin amirine yaparlar. Disiplin amiri sadece öğrencinin savunmasını almak suretiyle disiplin cezası veremez. Disiplin suçu işlediği öğrenilen öğrenci hakkında mutlaka soruşturma açılması ve usulüne uygun olarak ifadesi alındıktan sonra ceza verilmesi mümkündür.
Soruşturma Açmaya Yetkili Amirler
Disiplin soruşturması açma yetkili amirler Yönetmelikte sayılmıştır. Bir disiplin eylemi ile ilgili olarak birden çok disiplin soruşturması yürütülemez. Yönetmelik hükümlerine göre disiplin amirleri aşağıda sıralanmıştır.
a) Fakülte öğrencilerinin işlemiş oldukları disiplin suçlarından dolayı dekan,
b) Enstitü öğrencilerinin işlemiş oldukları disiplin suçlarından dolayı enstitü müdürü, c)Yüksekokul ve meslek yüksekokulu öğrencilerinin işlemiş oldukları disiplin suçlarından dolayı müdür,
ç)Konservatuvar öğrencilerinin işlemiş oldukları disiplin suçlarından dolayı konservatuvar müdürü,
Soruşturma Açma ve Ceza Verme Zamanaşımı Süreleri
Öğrenci disiplin soruşturmasına konu suç niteliğindeki fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil ve hallerin işlendiğinin soruşturmaya yetkili amirlerce öğrenildiği tarihten itibaren;
a) Uyarma, kınama, yükseköğretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma cezalarında bir ay içinde,
b) Yükseköğretim kurumundan bir veya iki yarıyıl için uzaklaştırma ile yükseköğretim kurumundan çıkarma cezalarında üç ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde, disiplin cezası verme yetkisi zaman aşımına uğrar.
Öğrenci disiplin soruşturması neticesinde disiplin cezasını gerektiren eylemlerin işlendiği tarihten itibaren, en geç iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde, disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. Soruşturmacıların soruşturma onayının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren makul bir süre içerisinde soruşturmayı tamamlamaları gerekmekte olup, soruşturmanın zamanaşımı süresi içerisinde tamamlanmaması halinde soruşturmacıların hukuki ve cezai sorumlulukları doğabilecektir. Bu nedenle soruşturmalar en kısa sürede tamamlanmalı, bu hususta disiplin amirleri tarafından soruşturmalar düzenli olarak takip edilerek soruşturmacılara gerekli bildirim yapılmalıdır.
Soruşturmacı Tayini
Yönetmelik hükmü uyarıca disiplin amiri, disiplin suçu hakkında bilgi sahibi olduğunda soruşturmayı kendisi yapabileceği gibi soruşturmacı tayini sureti ile de yaptırabilir; gerekli gördükleri takdirde başka bir yükseköğretim kurumundan soruşturmacı görevlendirilmesini de talep edebilirler. Ancak yerleşik yargı kararlarında, soruşturmanın soruşturmacı tayin edilerek yaptırılması gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Soruşturma Onayı
Disiplin soruşturması, disiplin suçu işlendiğinin şikayetle, ihbarla ya da bizzat öğrenilmesi durumunda disiplin amiri tarafından imzalanacak soruşturma onayı ile açılır. Disiplin suçu teşkil eden eylemden sonra öğrencinin Üniversitemizden mezun olması, çıkarılması, eğitimini bırakması, başka bir yükseköğretim kurumuna geçmesi vb. öğrenci hakkında disiplin soruşturması başlatılmasına, başlatılmışsa tamamlanmasına ve gerektiğinde disiplin cezası verilmesine engel olmaz. Soruşturma onayında kimin hakkında soruşturma açıldığı ismen ifade edilmeli, bilinmiyorsa onayda soruşturmacıdan varsa sorumlu ya da sorumluların tespiti istenmeli ve soruşturma konusu fiilin nelerden ibaret olduğu açıkça belirtilmelidir. Onayda isnat edilen suçun Yönetmeliğin hangi maddesi kapsamında değerlendirileceğinin ifade edilmemesi gerekir. Soruşturma onayının bir sureti bilgi için Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına gönderilir.
Soruşturmanın Yapılması
Soruşturmanın amacı, şüphelinin üzerine atılı disiplin suçunu işleyip işlemediğinin, hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde ve süratle ortaya çıkarılmasıdır. Soruşturma onayı gecikilmeksizin soruşturmacıya bildirilir. Soruşturmacı, soruşturmayı, kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde bitirir. Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliğinin 13/1. maddesi uyarınca soruşturmanın bu süre içerisinde bitirilememesi halinde soruşturmacı, gerekçeli olarak ek süre verilmesi talebinde bulunacağı ve soruşturma açmaya yetkili disiplin amiri, uygun bulduğu taktirde soruşturma süresini uzatabileceği hususu hükme bağlanmışsa da, söz konusu hüküm Danıştay Sekizinci Dairesinin Esas No:2012/9483 , Karar No:2016/4594 sayılı kararı ile iptal edilmiş olduğundan, ek süre verilememektir.
Soruşturmacı, soruşturma konusuyla ilgili tanık dinleyebilir, bilirkişi incelemesi, keşif yapabilir ve her türlü delili toplar, gerekirse istinabe yoluna ( ifadesine başvurulacak kişinin Ankara dışında olması veya askerlik, tutukluluk gibi nedenlerle ifade vermeye gelemeyecek durumda olması halinde ifadesinin, bağlı olduğu mülki ya da idari amir ya da tutukluk halinde cezaevi savcısı tarafından alınmasının talep edilmesi ) da müracaat edebilir.
Soruşturma kapsamında her türlü tebligat, imza karşılığı elden teslim veya öğrencinin yükseköğretim kurumuna bildirdiği adrese yazılı olarak veya tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye elektronik yolla yapılır. Bu yollarla tebliğin mümkün olmadığı durumlarda tebliğ evrakı ilgili yükseköğretim kurumunda ilan edilmek suretiyle tebligat tamamlanmış sayılır.
Yükseköğretim kurumuna kaydolurken bildirdikleri adresi değiştirdikleri halde, bu değişikliği öğrenim gördüğü okula ya da Öğrenci İşleri Dairesi Başkanlığına bildirmeyen, yanlış veya eksik adres vermiş olan öğrencilerin, yükseköğretim kurumunda mevcut adreslerine tebligatın yapılmış olması halinde, kendilerine tebligat yapılmış sayılır. Tebligata elverişli adresin tespiti için öğrencinin bağlı olduğu dekanlık ya da müdürlükten, bölüm-anabilim dalı başkanlığından, danışmanından ve Öğrenci İşleri Daire başkanlığından bildirdiği adresler sorulmalı ve adres tespiti eksiksiz yapılmalıdır. Diğer hususlarda 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
Her soruşturma işlemi bir tutanakla tespit edilir. Tutanak, işlemin nerede ve ne zaman yapıldığı, mahiyeti, kimlerin katıldığı, ifade alınmış ise soruları ve cevapları belirtecek şekilde düzenlenir. Tutanak soruşturmacı, katip, ifade sahibi veya belge sorumluları ile keşif yapılmışsa hazır bulunanlar tarafından imzalanır.
İfadenin istinabe suretiyle alınması halinde istinabe talimatında, ifade sahibinin hüviyeti, adresi ve benzeri bilgiler ile sorulacak sorular ayrıntılı olarak belirtilir. İfadesi alınacak kişi şahit ise yemin ettirilmesi ve yaptırılacak yemin şekli de yazılır.
Yükseköğretim kurumlarının personeli, soruşturmacıların istedikleri her türlü bilgi, dosya ve başka belgeleri hiçbir gecikmeye mahal bırakmaksızın verirler ve istenecek yardımları yerine getirirler. İstenen bilgi, dosya ve belgeleri vermeyenler, gereği yapılmak üzere soruşturmacı tarafından ivedilikle Rektörlüğe iletilir.
Soruşturmacılar; zaruri gördükleri takdirde soruşturma süresince, soruşturulan öğrencilerin yükseköğretim kurumu binalarına girmesinin yasaklanması hususunda karar verilmesini disiplin soruşturmasını açmaya yetkili merciden isteyebilirler. Soruşturmacı, savunmaya davet yazısınışüpheliye tebliğ ederek şüphelinin savunmasını almalıdır. Savunmaya davet yazısında disiplin soruşturması açılan ve savunma istenen fiilin neden ibaret bulunduğu ile belirtilen tarihte özürsüz olarak savunmasını yapmadığı ya da özrünü zamanında bildirmediği takdirde savunmadan vazgeçmiş sayılacağı açıkça belirtilmelidir. Savunmaya davet yazısının şüpheliye tebliğ edildiği tarih ile savunmasının alınacağı tarih arasındaki süre yedi (7) günden az olmamalıdır. Sürelerin hesabında davet yazısının tebliğ edildiği gün hesaba katılmaz.
Savunma yapmak üzere gelen kişi, savunmasını sözlü olarak yapabileceği gibi yazılı olarak da sunabilir. Yazılı savunma sunulduktan sonra soruşturmacı öğrenciye ek sorular yöneltebilir. Öğrenciye gönderilecek davetiyede; çağrıya özürsüz olduğu halde uymadığı veya özrünü zamanında bildirmediği takdirde, savunmadan vazgeçmiş sayılacağı ve diğer delillere dayanılmak suretiyle hakkında gerekli kararın verileceği belirtilir.
Geçerli bir özür bildiren veya mücbir sebep dolayısıyla davete uymadığı anlaşılan öğrenciye savunmasını yapmak üzere uygun bir süre verilir. Tutuklu öğrencilere savunmalarını yazılı olarak gönderebilecekleri bildirilir.
Savunma alınmadan ya da usulsüz savunma alınarak verilen disiplin cezaları, savunma hakkının kısıtlanması nedeniyle, usul yönünden hukuka aykırı olacaktır.
Şüphelinin ve varsa şikayetçinin ifadesi ya da savunması alınırken yemin ettirilmemelidir. İfade sahibi, şayet isterse vekaletnamesi olmak şartıyla ifade sırasında yanında avukat bulundurabilir. Bu taktirde ifade tutanağının avukat tarafından da imzalanması gerekmektedir. Soruşturma gizli olup ifade sırasında, soruşturmacı ya da soruşturma komisyonu üyeleri, katip, ifade sahibi ve varsa vekili dışında kimse bulunamaz.
Aynı olaydan dolayı Cumhuriyet Savcılığında soruşturma başlatılması ya da ceza mahkemelerinde yargılama yapılması disiplin soruşturmasını geciktirmez. Ayrıca şüphelinin Türk Ceza Kanunu’na göre mahkum olması veya olmaması disiplin cezasının uygulanmasını engellemez. Soruşturma devam etmekte iken onayda belirtilen öğrenci ve fiillerden başka sorumlu ya da fiillerin varlığının tespiti halinde, bu kişi ya da fiillerin de soruşturmaya dahil edilmesi soruşturmayı açan makamdan istenir. Bu durumda soruşturmayı açan makam, konuyu değerlendirerek bu fiil ya da kişilerin de soruşturmaya dahil edildiğine ilişkin ek bir onay alarak soruşturmacıya bildirir ya da gerek görürse bu fiil ve kişiler hakkında yeni bir soruşturma açabilir. Soruşturmayı açan makam, soruşturmacı tarafından bildirilen kişi hakkında soruşturma açmaya yetkili olmadığı takdirde, durumu ivedilikle yetkili makama bildirmelidir.
Soruşturma Raporunun Düzenlenmesi ve Teslimi
Yönetmeliğin 16. maddesi uyarınca soruşturma sona erdiğinde bir soruşturma raporu düzenlenir. Raporda soruşturma onayı, soruşturmaya başlama tarihi, soruşturulanın kimliği, suç konuları, soruşturmanın safhaları, deliller ve alınan savunma özetlenir. Her suç maddesi ayrı ayrı tahlil edilerek, delillere göre suçun sabit olup olmadığı tartışılır, suç sabitse uygulanacak ceza teklif edilir, dosya kapsamındaki tüm belge asılları (özellikle çağrı yazıları ve tebellüğ belgeleri) veya aslı yoksa suretleri bir dizi pusulasına bağlanarak rapora eklenir ve gecikmeden (soruşturma raporu 2 nüsha, ekler tek nüsha olarak) soruşturmayı açan makama teslim edilir. Dizi pusulasının altında teslim eden ve alanın imzaları bulunur.
Soruşturma raporunda bulunması gereken hususlar:
a. Soruşturma onayı,
b. Soruşturmaya başlama tarihi,
c. Soruşturulanın kimliği,
ç. Suç konuları,
d. Soruşturmanın safhaları,
e. Delillerin özeti,
f. İfadelerin özeti,
g. Delillerin değerlendirilmesi, (Her suç maddesi ayrı ayrı tahlil edilerek delillere göre suçun sabit olup olmadığı tartışılır)
ğ. Sonuç Soruşturma raporunun sonuç kısmında; gerekçeleriyle birlikte şüphelinin üzerine atılı fiili işleyip işlemediği, suçlu ise fiilin Yönetmeliğin hangi maddesi kapsamında suç sayıldığı açıkça belirtilmeli ve ceza önerilmelidir.
Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amirler ve Kurullar
Yukarıda açıklandığı üzere disiplin soruşturması açma yetkisi disiplin amirlerine aittir. Bununla birlikte soruşturmayı açan amir, her durumda ceza verme yetkisine sahip değildir. Yönetmelikte disiplin suçunun niteliğine göre disiplin cezası verme yetkisi farklı amirlere verilmiştir. Yetkiye ilişkin kurallar kamu düzenine ilişkin olduğundan, yetki kurallarına uyulmaksızın -yetkisiz bir makam tarafından- tesis edilen idari işlemler, yetki yönünden hukuka aykırı olur. Bu itibarla disiplin amirinin ya da disiplin kurullarının yetkileri dışında kalan bir disiplin cezası vermeleri işlemi sakatlar.
Yerleşik yargı kararları öğrenci disiplin soruşturması tamamlandığında disiplin cezası verme yetkisinin bağlı yetki olduğunu kabul etmektedir. Bu nedenle yasal düzenlemede ceza verme yetkisi tanınan amir ya da kurulun bu yetkisini bir üst amir ya da kurula devretmesi mümkün değildir.
a) Uyarma, kınama ve yükseköğretim kurumlarından bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma cezaları ilgili fakülte dekanı, enstitü, konservatuvar, yüksekokul veya meslek yüksekokulu müdürünce verilir.
b) Yükseköğretim kurumundan bir veya iki yarıyıl için uzaklaştırma cezası ile yükseköğretim kurumundan çıkarma cezaları, yetkili disiplin kurulunca verilir.
Fakülte, enstitü, konservatuvar, yüksekokul ve meslek yüksekokulunca yürütülen soruşturmalarda bu birimlerin yönetim kurulları disiplin kurulu görevini yerine getirir. Soruşturma dosyasını inceleyen dekan, müdür veya disiplin kurulu, gerekli görürse noksan saydığı belirli soruşturma işlemlerinin tamamlanmasını aynı soruşturmacıdan veya disiplin kurulunun bir üyesinden isteyebilir. Kurul gerek görürse soruşturmacıları dinleyebilir, soruşturmacının aynı zamanda Disiplin Kurulu üyesi olması halinde soruşturmacısı olduğu dosyanın görüşüldüğü toplantıya katılamaz.
Yerleşik yargı kararları gereğince şikayetçiler de Disiplin Kurulu üyesi olmaları halinde toplantıya katılarak oy kullanmamalıdır. Disiplin kurulları, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır, kararlar toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile alınır. Disiplin cezası vermeye yetkili amir veya disiplin kurulu, soruşturma raporunda önerilen cezayı kabul edip etmemekte serbesttir; gerekçelerini göstermek kaydıyla başka bir disiplin cezası da verebilir. Çekimser oy kullanılamaz. Oylamada Başkan oyunu en son kullanır. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılır.
Disiplin Cezası Verilirken Dikkat Edilecek Hususlar
Şüphelinin eylemi birden çok disiplin suçu içinde değerlendirilebiliyorsa, birden çok disiplin cezası değil, en ağır olan ceza ile cezalandırılması gerekir. Ancak farklı fiiller nedeniyle tek bir soruşturma açılmışsa her fiil ayrı ayrı değerlendirilir.
Yönetmeliğin 23. maddesine göre disiplin cezası verilirken disiplin suçunu oluşturan eylemlerin ağırlığı, soruşturulan öğrencinin daha önce bir disiplin cezası alıp almadığı, davranış, tavır ve hareketleri, işlediği fiil ve yaptığı hareket dolayısıyla pişmanlık duyup duymadığı dikkate alınarak bir alt ceza verilip verilmeyeceği de değerlendirilir. Ancak yerleşik Danıştay kararlarıyla iyi hali bulunan veya daha önce disiplin cezası almamış şüphelilere bir derece hafif ceza uygulanması gerektiği, koşulları oluşmasına rağmen gerekçesiz olarak bir alt ceza verilmemesinin ceza verilme işlemini sakatlayacağı kabul edilmektedir. Bu durumdaki öğrencilere, bir alt cezanın uygulanması ya da uygulanmayacak ise gerekçesinin kararda açıklanması zorunludur. Bir alt ceza uygulama yetkisi asıl disiplin cezasını vermeye yetkili amir veya kurula aittir.
Disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir eylemin tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır. Disiplin suçunun tekerrürü halinde yükseköğretim kurumundan çıkarma cezası verilemez.
Soruşturma konusu fiilin Yönetmelikte sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve haller arasında yer almaması halinde, uyarma ve kınama cezası verilmesini gerektiren eylemlere nitelik ve ağırlıkları itibarıyla benzer eylemlerde bulunanlara da aynı türden disiplin cezaları verilir. Ancak Yükseköğretim kurumundan uzaklaştırma ve çıkarma cezasını gerektiren disiplin suçlarında bu hüküm uygulanmaz.
Disiplin cezası vermeye yetkili amirler uyarma, kınama, yükseköğretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma cezalarına, soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren en geç on gün içinde karar vermek zorundadırlar. Diğer disiplin cezalarının verilmesini gerektiren hallerde ise dosya soruşturmayı açan makam tarafından derhal disiplin kuruluna havale edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren en geç on gün içinde karar vermek zorundadır.
Kararların İlgiliye Tebliği, Uygulama ve İtiraz
Öğrenci disiplin soruşturması sonunda verilen disiplin cezası, hakkında soruşturma yapılan öğrenciye, Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına varsa öğrenciye burs veya kredi veren kuruluşa ve yükseköğretim kurumuna, Üniversiteden çıkarma cezası verildiği takdirde, ayrıca bütün yükseköğretim kurumlarına Yükseköğretim Kuruluna, ÖSYM’ye, emniyet makamlarına ve ilgili askerlik şubelerine bildirilir.
Disiplin cezası vermeye yetkili amir veya kurul kararlarında hangi tarihten itibaren uygulanacağı belirtilmediği takdirde, disiplin cezaları verildikleri tarihten itibaren uygulanırlar. Öğrenci hakkında bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma cezası verilmesi halinde uzaklaştırma cezasının ne kadar süre ile uygulanacağı değerlendirilerek belirtilmelidir.
Öğrenci disiplin soruşturması sonucu verilen disiplin cezalarına karşı itiraz süresi kararın tebliğinden itibaren onbeş gün olup itiraz Üniversite Yönetim Kuruluna yapılır. İtiraz halinde, üniversite yönetim kurulu, itirazı onbeş gün içinde kesin olarak karara bağlar. Kurul kararı inceleyerek verilen cezayı aynen kabul veya reddeder. Soruşturmayı açan makam, şikayetçi ve ceza veren makam, Yönetim Kurulu üyesi olması halinde bu toplantıda oy kullanmamalıdır. Ret halinde, disiplin kurulu veya yetkili disiplin amiri ret gerekçesini göz önünde bulundurarak itirazı karara bağlar. Öğrenci disiplin soruşturması sonucunda verilen disiplin cezalarına karşı itiraz yoluna başvurulmadan da iptal davası açılabilir.
Henüz yorum yok