ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASI İTİRAZ VE DAVA

ÜNİVERSİTEDEN ÇIKARMA CEZASI NEDİR?

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası diğer bir ifadeyle akademisyenin yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezası akademik bir kadroya yeniden atanmamak üzere üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasıdır. 2547 Sayılı Kanunun 53. Maddesinde üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren eylemler sayılmış olup detaylı bir şekilde usulü kurallara da yer verilmiştir.

AKADEMİSYENE VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI

Bir akademisyene disiplin soruşturması sonucunda verilecek disiplin cezaları 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununda Uyarma, Kınama, Aylıktan veya Ücretten Kesme (Vakıf Üniversiteleri İçin), Kademe İlerlemesinin Durdurulması veya Birden Fazla Ücretten Kesme (Vakıf Üniversiteleri İçin), Üniversite Öğretim Mesleğinden Çıkarma, Kamu Görevinden Çıkarma olarak sıralanmıştır.

ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINI GEREKİREN EYLEMLER

Yükseköğretim mesleğinden çıkarma eylemleri 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 53. Maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren eylemler şunlardır;

İntihal; Başkalarına ait özgün fikir, metot, veri veya eserleri bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisine ait gibi göstermek;

Atama ve yükselmelerde, unvan veya derece kazanılmasında; anket uygulama, veri toplama gibi akademik değerlendirme içermeyen katkılar dışında kişisel emek ve birikimine dayanmayan, başkaları tarafından ücret karşılığında veya ücretsiz olarak üretilmiş yayın ve çalışmalar kullanmak;

Özürsüz veya izinsiz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASI GEREKTİREN İNTİHAL EYLEMİ

Yükseköğretim mesleğinden çıkarma eylemlerinden bir tanesinde “Başkalarına ait özgün fikir, metot, veri veya eserleri bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisine ait gibi göstermek” şeklinde tanımlanan intihal eylemidir. İntihal eylemine ilişkin sitemizde yer alan makaleleri incelemek konu hakkında detaylı bilgi verecektir. İntihal eylemi yükseköğretim mesleğinden çıkarma eylemi olup etiğe aykırı bir eylem olduğundan dolayı soruşturmaya başlamadan önce etik kurul incelemesi 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununa göre zorunludur.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINDA DİSİPLİN AMİRİ

Yükseköğretim mesleğinden çıkarma eylemleri diğer bir ifadeyle üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren eylemlerde 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 53. Maddesinde soruşturma yapan amir ile ceza veren amiri ayrı olarak sıralamaktadır. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası atamaya yetkili amirin teklifi üzerine Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla verilecektir. Yüksek Disiplin Kurulu Yükseköğretim Genel Kuruludur.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA DİSİPLİN CEZASI SAVUNMA HAKKI

Disiplin cezası; kamu hizmetinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacıyla uygulanan bir yaptırımdır. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma da bu cezalardan bir tanesidir. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezası akademik hayatını doğrudan etkilediğinden Anayasa disiplin cezası verilmeden önce savunmalarının alınmasını özel olarak düzenlemiştir. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında ilk ve son savunma alınması zorunludur. Bu usullere uyulmadığında mahkemeler disiplin cezası işlemini iptal etmektedir.

1. Hakkında üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası istenenler soruşturma evrakını inceleme, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir.
2. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında savunma davet yazısında, hakkında disiplin soruşturması açılmasına sebep olan fiilin belirtilerek, savunma yapacağı tarihten en az yedi (7) gün önce yazılı olarak bildirilir. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında istenen savunma yazısında; belirtilen gün, saat ve yerde savunmasını yapmak üzere hazır bulunması istenilir. Danıştay göre, yedi günden az olan aksi uygulamalar savunma hakkının kısıtlanması sonucunu doğurur ve işlemi usul açısından sakatlar.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINDA ZAMANAŞIMI

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında soruşturmaya başlama zamanaşımı ile ceza verme zamanaşımı ayrı belirlenmiştir. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında idarenin eylemi öğrenmesinden sonra altı ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin soruşturması zamanaşımına uğramaktadır. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren fiil açısından altı yıl geçmiş ise disiplin cezası verilememekte olup bu zamanaşımı türü de ceza zamanaşımıdır.

Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında bilimsel bir eserin akademik atama ve terfilerde kullanılması ya da kısmen veya tamamen yeniden yayımlanması zamanaşımı süreleri yeniden işlemeye başlar. Yargı kararı ile usul yönünden iptal edilen disiplin cezasında yetkili makamlar zamanaşımı süresinde kalmamış ise en geç 3 ay içerisinde tekrar disiplin cezası tesis edebilir.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINDA DİSİPLİN SORUŞTURMASI NASIL YAPILIR?

Disiplin amiri Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası iddiaları üzerinde intihal ise etik kurul incelemesi sonucunda soruşturma başlatır ve soruşturmacı görevlendirir. Disiplin soruşturmasında uyulacak temel esaslar şunlardır;

• Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında alt ve üst disiplin amiri birlikte soruşturma açmışsa bunlar üst amirin açtığı veya açtırdığı soruşturma ile birleştirilir.
• Bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin disiplin cezası verilmesini gerektiren fiiller açısından -makalemizde yer alan intihal eylemi açısından- soruşturma başlatılmadan önce bilimsel araştırma ve yayın etiği kurullarınca inceleme yapılması zorunludur.
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında disiplin amiri soruşturmayı kendisi yapabileceği gibi soruşturmayı yapmak üzere birim içerisinden soruşturmacı veya komisyon görevlendirebilir. Ancak zorunlu hallerde rektörlük aracılığıyla diğer birimlerden soruşturmacı talep edilebilir.
• Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında soruşturmacının ya da soruşturmacıların görev/unvanı, soruşturulanın görev/unvanının üstünde ya da onunla aynı düzeyde olmalıdır. Fiilin ast ile üst tarafından birlikte işlenmesi hâlinde soruşturma usulü ve disiplin cezası verme yetkisi üste disiplin amirindedir.
• Soruşturulanın üniversite öğretim mesleğinden çıkarma disiplin cezası verilmesini gerektiren fiili işlediği ve disiplin soruşturmasının başlatıldığı tarihteki görev veya unvanının farklı olması hâlinde disiplin soruşturması, üst görev veya unvanı esas alınarak yürütülür.
• Soruşturmacı, yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında disiplin soruşturmasıyla ilgili bilgi ve belgeleri toplama, ifade alma, tanık dinleme, bilirkişiye başvurma, keşif yapma, inceleme yapma ve ilgili makamlarla yazışma yetkisi bulunmaktadır.
• Soruşturmacının, görevlendirme kapsamında talep ettiği bilgi ve belgeler gecikmeksizin kendisine verilir. Soruşturmacı, görevlendirildiği konuda soruşturma yürütür; soruşturma sırasında disiplin soruşturmasına konu olabilecek başka fiillerin ortaya çıkması durumunda bunları gecikmeksizin disiplin amirine bildirir.
• Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında soruşturma işlemleri bir tutanakla tespit olunur. Soruşturmanın gizliliği esastır.
• Soruşturma, görevlendirme yazısının tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde tamamlanır. Soruşturma bu süre içinde tamamlanamaz ise soruşturmacı gerekçeli olarak ek süre talep edebilir, disiplin amiri gerekçeyi değerlendirerek ve zamanaşımı sürelerini dikkate alarak karar verir.
• Fiili işleyenin emeklilik veya başka nedenlerle görevinin sona ermesi, hakkında soruşturma açılmasına ve soruşturmanın devamına engel olmaz. Bu durumda soruşturma sonunda verilen disiplin cezası, özlük dosyasında saklanır. Aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezaları ilgilinin kamu görevine dönmesi ya da bir vakıf yükseköğretim kurumunda göreve başlaması halinde uygulanır.
• Bekletici Mesele: Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında bir fiilden dolayı ilgili hakkında ceza soruşturması veya kovuşturması yapılıyor olması, aynı fiilden dolayı disiplin soruşturması yapılmasına, ceza verilmesine ve bu cezanın yerine getirilmesine engel değildir. Gerektiğinde ceza kovuşturması bekletici mesele yapılabilir. Bu durumda disiplin soruşturmasına ilişkin zamanaşımı süreleri durur.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASI DEĞİŞTİ Mİ?

Yükseköğretim Kurumları Yönetici Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildikten sonra 2016 yılında YÖK tarafından hazırlanan kanun değişikliği ile akademisyen disiplin soruşturması hükümleri 2547 Sayılı Kanun’un 53. Maddesine eklenmiştir, 2020 yılında ikinci ve üçüncü fıkra eklenmiştir.

 2547 DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ – 2025

Akademisyen disiplin soruşturmasında uygulanan Yükseköğretim Kurumları Yönetici Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği AYM kararı ile ortadan kaldırılmış olup halihazırda 2547 Sayılı Kanun’un 53. Maddesi detaylı hükümler içermektedir ve üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası düzenlenmiştir.

AKADEMİK PERSONEL DİSİPLİN SORUŞTURMASI REHBERİ

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında soruşturması usul bakımından içerisinde çok detaylı hususlar bulunduran bir alandır. Mahkemeler tarafından usulü hata olmamasına uygulamada çok dikkat edilmektedir. Akademik Personel Disiplin Soruşturması Rehberi makalemizi incelemeniz faydalı olacaktır.

1. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında soruşturma sonuçlandığında raporda; isnat edilen suç konuları, deliller, tanık ifadeleri yer almalıdır.
2. Soruşturmaya konu olaylar ve deliller ayrıca tahlil edilmeli delillere göre isnat edilen suçun şüpheye yer bırakmayacak şekilde sabit olup olmadığı tartışılmalı, suç teşkil ettiği kanaatine varılırsa hangi disiplin kuralını ihlal ettiği açıkça belirtilmeli, fiilin hangi disiplin cezasını gerektirdiği madde belirtmek suretiyle açıkça gösterilmesi gereklidir.
3. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında suç ve cezaların kanuniliği ilkesi uyarınca, usulüne uygun soruşturma yapılarak tespit edilen suça konu fiilin, kanunda önceden belirlenmiş karşılığına uygun bir ceza ile cezalandırılmadığı takdirde, bu işlem hukuka aykırı hale gelecektir. Diğer bir anlatımla söz konusu fiil, mevzuatta öngörülen öğretim mesleğinden çıkama cezasını gerektiren fiillere uymuyorsa verilen disiplin cezası hukuka aykırı olur ve mahkemece işlemin iptaline karar verilir.
4. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında ölçülülük ve şüpheden sanık yararlanır ilkesi son derece önemli olup, bu ilkelerin üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında mutlaka gözetilmesi gereken ilkelerdendir.

YÜKSEK DİSİPLİN KURULU

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezaları atamaya yetkili amirin teklifi üzerine Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla verilir. Yüksek disiplin kurulu YÖK Genel Kuruludur. Dosyalar genel kurulun önüne gelmeden önce Yükseköğretim Denetleme Kurulu aracılığıyla soruşturmalar yürütülmektedir. Denetlemenin görevlerinden bir tanesi Yükseköğretim Kurulu Başkanı tarafından 2547 Sayılı Kanunun 53. Maddesine göre istenen soruşturmaları yapmaktır.

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA PERSONEL DİSİPLİN İŞLERİNDE GÖREV VE YETKİ

Yükseköğretim Denetleme Kurulu aracılığıyla soruşturmalara esas olmak üzere Denetleme Kurulunun sitesinde bilgi notları yer almaktadır. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında bu bilgi notları dikkate alınması gereken hususlardan bir tanesidir.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINDA UYGULANACAK TEMEL İLKELER

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında yani yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında uygulanacak temel ilkeler 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 53/D maddesinde şu şekilde sıralanmıştır;

• Aynı fiile birden fazla disiplin cezası verilemez. Fiilin birden fazla disiplin suçu teşkil etmesi hâlinde bu suçlardan en ağır cezayı gerektiren disiplin cezası verilir.
• Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan veya ödül veya başarı belgesi alanlara verilecek disiplin cezalarında bir derece alt ceza uygulanabilir. Bir derece alt cezayı, asıl cezayı vermeye yetkili makam verir.
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında bir alt ceza uygulanması gereken hallerde ise alt ceza kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasıdır.
• Bu Kanunda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiillere nitelik ve ağırlıkları itibarıyla benzer fiilleri işleyenlere de hangi disiplin fiiline benzediği belirtilerek aynı türden disiplin cezaları verilir.
• Birinci derecenin son kademesinde bulunulması nedeniyle kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının uygulanamaması halinde brüt aylıklarının 1/4’ü ila 1/2’si oranında aylıktan kesme cezası uygulanır. Tekerrürü halinde ise ilgili disiplin kurulu tarafından kamu görevinden çıkarma cezası verilir.
• Disiplin cezaları üst disiplin amirine, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası tüm yükseköğretim kurumlarına, kamu görevinden çıkarma cezası ise ayrıca Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.

ÜNİVERSİTENİN DOĞRUDAN MESLEKTEN ÇIKARMA YETKİSİ VAR MIDIR?

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası yani akademisyenin yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında yetkili disiplin amiri soruşturmayı yapar ancak ceza verme yetkisi üniversitede değildir. Sadece Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını YÖK’e teklif eder. YÖK tarafından öncelikle yazılı sonrasında sözlü savunma yapılarak karar verilir. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında ceza verme yetkisi Yüksek Disiplin Kurulunda yani YÖK Genel Kurulundadır.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA DİSİPLİN CEZASI NASIL SİLİNİR?

Yukarıda belirtildiği üzere bir akademisyene üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası verildiğinde bu yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezası tüm yükseköğretim kurumlarına, kamu görevinden çıkarma cezası ise ayrıca Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bu bildirim sebebiyle tekrar üniversiteye bu cezayı yargı yoluyla kaldırmadığı süre mümkün değildir.

ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASININDA ALT CEZA NEDİR?

Yukarıda belirtildiği üzere bir akademisyene üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası verildiğinde alt cezayı verme yetkisi YÖK’dedir. Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan veya ödül veya başarı belgesi alanlara verilecek disiplin cezalarında bir derece alt ceza yani bir disiplin cezası almamışsa ve mesleğini istikrarlı bir şekilde yapıyorsa bir alt ceza uygulanabilir. Bir derece alt cezayı, asıl cezayı vermeye yetkili makam verir. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında bir alt ceza kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasıdır.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINDA ALT CEZAYI VERMEYE YETKİLİ OLAN MAKAM KİMDİR?

Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezası yani kanundaki ifadesiyle üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında cezayı vermeye yetkili makam Yüksek Disiplin Kuruludur. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında YÖK bu cezanın alt ceza olup olamayacağını değerlendirmek üzere üniversiteden daha önce disiplin cezası alıp almadığını ve sicil dosyasına ilişkin bilgileri istemektedir.

YÜKSEKÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINA İTİRAZ

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında cezanın tebliğinden itibaren Yüksek Disiplin Kuruluna yani cezayı veren makama itiraz yapılabilir. Akademik personel disiplin soruşturmasında itiraz süresi, cezanın tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. İtiraz mercileri, itiraz tarihinden itibaren altmış gün içinde karar verir. İtiraz mercileri itirazı kabul ya da reddedebilir. İtirazın kabul edilmesi halinde ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar, ancak ilgili disiplin amiri veya disiplin kurulu tarafından kabul gerekçesine uygun olarak en geç üç ay içerisinde yeni bir işlem tesis edilebilir.

DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ EDİLMEDEN DAVA AÇILIR MI?

Yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası verilmesi durumunda cezayı veren makama yani YÖK’e 7 gün içerisinde itiraz edilebilir. İtiraz dava açma süresini durdurur. Ancak itiraz zorunlu bir yol olarak belirtilmediği için doğrudan dava açma yoluna da gidilebilir. Anayasanın “devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır.” Hükmü gereğince üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasında tebliğ yazılarında karara karşı başvurulabilecek yollar gösterilmelidir.

ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM MESLEĞİNDEN ÇIKARMA CEZASINI KARŞI AÇILACAK DAVA

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası verilmesi durumunda akademisyen disiplin soruşturması sonucunda alınan disiplin cezasına karşı itiraz edilebileceği gibi dava da açılabilir. Yükseköğretim mesleğinden çıkarma cezasında idari yargıda dava açma süresi 60 gün olup bu süreye dikkate edilmesi gereklidir. İtiraz bu süreyi durdurmakta ve cevabıyla birlikte tekrar işlemeye başlamaktadır. Yükseköğretim Hukuku olarak hem itiraz sürecinde hem de dava sürecinde hukuki yardım için bizimle iletişime geçebilirsiniz.