Doçentlik Nedir? Doçent Olmak İçin Ne Yapmak Gerekir ?
Doçentlik bir akademik ünvandır. Gerekli şartların sağlanması durumunda yapılan jüri değerlendirmeleri ve ilgili kurum kararı sonucunda bu unvan verilir. Doçentlik kadrosu ile doçentlik ünvanı farklıdır ve karıştırılmamalıdır. Doçentlik aşaması akademik aşamaların en önemlidir. Zira bir araştırmacının yayınlarının en çok irdelendiği aşama doçentlik aşamasıdır.
Doçentlik Başvurusu Nasıl Yapılır?
Doçentlik başvurusu Üniversitelerarası Kurul(ÜAK) tarafından belirlenen doçentlik kriterlerinin karşılanması durumunda Üniversitelerarası Kurul’un açmış olduğu Doçentlik Bilgi Sistemine(DBS) gerekli bilgi ve belgeleri doçentlik mevzuatına ve doçentlik şartlarına uygun şekilde yüklenmesi ile yapılır. DBS’ye hangi bilgi ve belgelerin ne şekilde yükleneceği ÜAK tarafından her doçentlik başvuru dönemi için ilan edilen doçentlik başvuru kılavuzu, doçentlik şartları ve doçentlik sıkça sorulan sorular çerçevesinde yapılmaktadır.
Ayrıca sistem yüklerken zorunlu olan belgeler ÜAK tarafından şu görselle açıklanmaktadır;
Doçentlik Başvurusu 1 Yılda Kaç kez Yapılır?
ÜAK(Üniversitelerarası Kurul) tarafından başka bir tarih belirlenmedikçe doçentlik başvuruları yılda iki defa olmak üzere Mart ve Ekim aylarında yapılmaktadır. Başvurular Mart ve Ekim ayının yirminci günü başlayıp, en geç ilgili ayın son çalışma günü mesai saati bitimine (17.30) kadar yapılır. Yazı yayın tarihi itibariyle doçentlik başvuru dönemleri 2023 yılında bu şekilde olup farklı aylarda yapılacağına dair bir ilan yoktur.
Doçentlik Başvuru Tarihleri ve Ücretleri
Doçentlik Başvuruları için belirtilen ayların yirmisinden sonraki günler ayrılmıştır. Başvuru ücretleri her dönem için önceden Üniversitelerarası Kurul tarafından belirlenmektedir. 2547 sayılı Kanun’un 24. maddesi ve diğer ilgili mevzuat hükümleri uyarınca doçentlik sürecinin yürütülmesi Üniversitelerarası Kurul Başkanlığınca (ÜAK) yapılmaktadır. Doçentliğe başvuran adaylar, kılavuzda ve ilgili mevzuatta yer alan düzenlemeleri kabul etmiş sayılırlar. 2023 Mart dönemine ilişkin bilgiler şu şekildedir;
Doçentlik Başvurusunda Asgari Şartlar ve Kriterler Nelerdir?
ÜAK doçentlik kriterlerine her başvuru döneminde ilan etmektedir. Bunun yanında doçentlik başvurularında genel olarak üç temel şart bulunmaktadır. Bunlar;
- Doktora/sanatta yeterlilik/tıpta uzmanlık unvanına sahip olmak,
- Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen merkezî bir yabancı dil sınavından en az ellibeş puan almış olmak,
- Üniversitelerarası Kurulun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından her bir bilim veya sanat disiplininin özellikleri dikkate alınarak belirlenecek asgari sayı ve nitelikte özgün bilimsel yayın ve çalışmalar yapmak şeklinde sıralanmaktadır.
Üçüncü ana şartta istenen kriterler her bilim alanı bakımından farklılık göstermektedir. Başvuruda bulunacak adaylar için on iki temel alan bulunmakta ve bu alanların altında bilim alanları ve anahtar kelimeler yer almaktadır. Bu temel alanlar, bilim alanları ve anahtar kelimeler ÜAK tarafından her başvuru döneminde duyurulmaktadır;
https://www.uak.gov.tr/docentlik
Temel alanların başvuru şartlarına bakıldığında Uluslararası makale, Ulusal makale, Lisansüstü Tezlerden Üretilmiş Yayın, Kitap/Kitap Bölümü, Atıf, Lisansüstü Tez Danışmanlığı, Bilimsel Araştırma Projesi, Bilimsel Toplantı Faaliyeti, Eğitim-Öğretim Faaliyeti olmak üzere farklı bilimsel faaliyetlerden puan alındığı görülmektedir. Bu şartlardan bazıları temel alanı göz önüne alındığında zorunlu olarak belirlenmişken bazıları isteğe bağlı kriterler olarak karşımıza çıkmaktadır. Doçentlik kriterleri 2023 Mart dönemi itibariyle ÜAK’ın sitesinde yer almaktadır. Doçentlik başvuru şartları her dönem ÜAK’ın internet sitesinde duyurulmaktadır;
https://www.uak.gov.tr/Sayfalar/arsiv-docentlik-basvuru-sartlari.aspx
Başvuruda bulunan adayın Doçentlik bilim alanı ile ilgili olarak temel alanın şartlarında yer alan çalışmalara verilen birim puanlar esas alınmak suretiyle; en az doksan (90) puanının doktora unvanının alınmasından sonra gerçekleştirilen çalışmalardan elde edilmiş olması kaydıyla, asgari yüz (100) puan karşılığı bilimsel etkinlikte bulunmuş olması gerekir.
Doçentlik Başvuru Kılavuzu
ÜAK tarafından her başvuru döneminde başvuru ile ilgili; genel Bilgiler, temel ilkeler, kurallar, başvuru işlemleri, kabul edilen yabancı diller, belge gönderilmesi gereken durumlar, başvurunun değerlendirilmesi, sonucunun duyurulması ve belge düzenlenmesi kısımlarını da kapsayan yönlendirici ve bilgi verici bir kılavuz olarak yayınlanmaktadır.
Doçentlik Başvurusunda Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
ÜAK tarafından başvuru kılavuzuna ek olarak başvurular ile ilgili karşılaşılan sorunlarla ilgili her başvuru döneminde sıkça sorulan sorular ve cevapları başlığı altında birtakım bilgilere yer vermektedir. Bu bilgilerin adaylar tarafından incelenip başvuru esnasında göz önüne alması gerekmektedir.
Doçentlik Başvuru Bilim Alanları ve Anahtar Kelimeler
Yukarıda da belirtildiği üzere Eğitim Bilimleri, Fen Bilimleri ve Matematik, Filoloji, Güzel Sanatlar, Hukuk, İlahiyat, Mimarlık, Planlama ve Tasarım, Mühendislik, Sağlık Bilimleri, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri, Spor Bilimleri olmak üzere toplam on iki temel alan belirlenmiştir. Bu alanlara bağlı bilim alanları ve anahtar kelimelerde ÜAK tarafından belirlenmiş ve her başvuru döneminde yayınlanmaktadır.
Başvuru Sonrası İncelemeyi Kim Yapar?
Doçentlik başvuru sonrasında ilk olarak ÜAK personelleri tarafından ÜAK’a gönderilmesi gereken belgeler ve bu belgelerin içeriği ile ilgili bir inceleme yapılmakta ve bu belgelerin kontrolü sağlanmaktadır. Örneğin yabancı dil belgesi uluslararası geçerliliği olan dil sınavına ait belge ise bu belgenin sisteme yüklenmesi ve gönderilmesi gerekmektedir, bu bilgiler ilk başta kontrol edilmektedir. Bu incelemeler sonucunda ÜAK tarafından bilim alanlarına uygun olarak jüri üyeleri belirlenmektedir. Jüriler beş asıl ve iki yedek üyeden oluşmakla birlikte başvurulan bilim alanında yeterli öğretim üyesinin bulunmaması halinde jüri, üç asıl ve bir yedek üyeden oluşturulur. Adayın dosyasının incelenmesi bu jüriler tarafından yapılmaktadır.
Doçentlik Başvurusu Hangi Aşamalardan Oluşur?
Yukarıda ifade edilen jürilerin oluşturulması akabinde süreç üç ana aşamada devam etmektedir;
- Etik İnceleme Aşaması
- Asgari Koşulları Sağlayıp Sağlamadığı Hususunun İncelenmesi Aşaması
- Eser İnceleme Aşaması
Doçentlik değerlendirme jürisi ilk olarak adayın başvuru dosyasını araştırma ve yayın etiğine aykırılık bulunup bulunmadığı açısından inceler. Bu aşamada herhangi bir itiraz yoksa jüriler adayın asgari başvuru şartlarının sağlanıp sağlanmadığı yönünden değerlendirmeye tabi tutar. Asgari şartları sağlayan adayın eser inceleme aşamasında dosyası değerlendirerek başarılı/başarısız rapor düzenlemektedir.
Jürinin etiğe aykırılık raporları, ilgili Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu tarafından asgari başvuru şartlarını sağlamadığı yönündeki raporları ise Doçentlik Komisyonu tarafından incelenir.
Doçentlik Başvurusunda Genel Bilgiler, Temel İlke ve Kurallar
Yükseköğretim Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca doçentlik ünvanı başvuruları ile ilgili süreci yürütmek ÜAK’a verilmiştir. ÜAK tarafından başka bir tarih belirlenmedikçe başvurular yılda iki kez olmak üzere Mart ve Ekim aylarında yapılmaktadır. Doçentlik değerlendirmesi, belirlenen şartlarda adayın akademik yayın ve çalışmalarının incelenmesi çerçevesinde yapılır. Doçentliğe başvuran adaylar, başvuru şartlarını, kılavuzda ve ilgili mevzuatta yer alan düzenlemeleri kabul etmiş sayılırlar. Eser inceleme süreci sonucunda başarılı bulunan adaya ÜAK Yönetim Kurulu kararı ile “Doçentlik Unvanı” verilir.
Doçentlik Başvurusunun Yapılması ve Gerekli İşlemler
Doçentlik başvuruları, ÜAK’a elektronik ortamda (https://dbs.yok.gov.tr internet adresi üzerinden), belgeler ve bütün akademik çalışmalar yüklenmek suretiyle yapılır. Adaylar, sisteme başvuru bilgilerinin tamladıktan sonra başvuru ücretini yatırarak başvurularını tamamlayacaklardır. Belge gönderilmesi durumunda noter onay tarihinin Doçentliğe başvuru yapılan yıl içerisinde bir tarih olmalıdır.
Üniversitelerarası Kurulca Kabul Edilen Yabancı Diller
Üniversitelerarası Kurulca kabul edilen yabancı diller ve bu dil puanlarının geçerlilik süresine ilişkin bilgiler her başvuru döneminde ÜAK tarafından kılavuzda yayınlanmaktadır. YÖK tarafından kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarının Türkiye’de yapılması hâlinde, bu sınavların sadece devlet üniversitelerine ait binalarda yapılması şartı aranır. Mart 2023 dönemi için belirlenen kılavuz şu şekildedir;
Doçentlik Başvurusu Sonucunda Belge Göndermem Gerekiyor mu ?
ÜAK’a gönderilmesi gereken bilgi veya belge varsa başvuru yapan aday, DBS üzerinden “Başvuruyu Sonlandır” işlemini gerçekleştirdiği sırada Başvuru Dilekçesinde ve Başvuru Ekranında ilgili belgeler listelenerek belirtilecektir. Belge göndermesi gereken adayın sistem üzerindeki durum bilgisi “Başvuru sonlandı, İlgili başvuru belgesinin ÜAK’a ulaşması bekleniyor” şeklinde olacaktır;
Adayın herhangi bir belge göndermesi gerekmemesi durumunda sistem üzerindeki durum bilgisi de “Başvuru sonlandı, İlgili doçentlik biriminde incelemede” şeklinde olacaktır;
Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına Belge Gönderilmesi Gereken Durumlar
Bazı durumlarda doçentlik başvuru süreci bitmeden ÜAK’a belge gönderilmesi gerekmektedir. Söz konusu belgeler en geç başvuru tarihi itibariyle postaya verilmesi gerekmekte olup, yurt içinde postanın ulaşma süresi 15, yurt dışı için 30 gün olarak belirlenmiştir. İstenen belgelere örnekler;
- Daha önce farklı alandan doçentlik unvanı alan kişiler doçent oldukları döneme ait eserler listesini yeni jürilerine göndermesi gerekmektedir.
- Güzel Sanatlar Temel Alanı’ndan başvuru yapacak adaylardan dosyası büyük olması sebebiyle yüklenemeyen eserleri CD, DVD veya USB Bellek ortamında başvuru dilekçesi ekinde fiziki olarak başvuru süresi içinde ÜAK’a göndermesi ve jürilerin belirlenmesi halinde aynı belgeleri jürilere göndermesi gerekmektedir.
- Doçentlik başvurularında adayların öğrenim bilgilerini sisteme eklerken istisnai durumlar dışında ilgili sistemlerden çekilerek güvenli veri yapılması zorunludur. Ancak bazı istisnai durumlar bulunmaktadır; Yurtdışı Tıpta Uzmanlık, Tıpta Yan Dal Uzmanlık, Diş Hekimliğinde Uzmanlık, Eczacılıkta Uzmanlık bilgileri manuel girilmektedir. Yurtdışı 1996 yılı öncesi ön lisans, lisans, yüksek lisans alanlar denklik belgelerini manuel olarak yükleyebilmektedir. Aynı durum yurtiçi 1987 öncesi eğitim için de geçerlidir. Bu belgeler başvuru sonrasında süresi içinde ÜAK’a gönderilmelidir.
- Yurtdışı tez bilgilerinin Ulusal Tez Merkezine işletilmesi gerekmektedir.
Doçentlik Başvurusunu Geri Çekmek İsteyen Adayların Yapacakları İşlemler
Başvuru sonrasında belli sebeplerden ötürü bazı adaylar başvuruyu geri çekme talebinde bulunmaktadır. Başvurusu yapan adaylardan başvurusunu geri çekmek isteyenler geri çekme talebine ilişkin işlemi başvuruların yapıldığı “DBS > Başvuru İşlemleri > Başvuru Geri Çekme Talebi” menüsü üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirmektedir. Geri çekme, başvuruyu izleyen 10 gün içinde yapılması gerekmektedir. DBS üzerinden yapılmayan başvuru geri çekme talepleri kabul edilmemektedir. Başvuru sırasında ödenen ücret geri çekme halinde iade edilmemektedir.
Doçentlik Başvurusunda Hak İddia Edilemeyecek Durumlar
DBS başvuru için gerekli olan bilgi ve belgelerde hata, eksik ve tutarsızlık bulunması halinde adaylar herhangi bir hak iddiasında bulunamayacaklardır. Bu eksikliklerden kasıt öğrenim bilgileri ve yabancı dil bilgisi gibi temel hususlardır.
Doçentlik Başvurusunun Değerlendirilme Süreci
Yukarıda ifade edildiği gibi ÜAK tarafından eksik bilgi ve belge olmaması halinde jüri belirlenmektedir. Değerlendirme süreci Etik İnceleme, Asgari Koşulları Sağlayıp Sağlamadığı Hususunun İncelenmesi, Eser İnceleme Aşaması olmak üzere üç ana süreçten oluşmaktadır. Jüri üyeliği görevleri ile jüri bilgileri elektronik ortamda erişime açılır. Jüri üyeliği görevi bilgiler erişime açıldığı tarihi izleyen beşinci gün ilgililere tebliğ edilmiş sayılır. Hukuk ve İlahiyat bilim alanı dışında diğer alanlarda fiziki dosya göndermeyeceklerdir. Jürilere dosya gönderecek adaylar (Hukuk ve İlahiyat Temel Alanı) jürileri öğrendikleri tarihten itibaren en geç 5 gün içinden tüm jüri üyelerine kargo yoluyla göndermesi ya da jürinin bağlı bulunduğu üniversiteye elden teslim etmesi gerekmektedir. Bu işlemi yapmayan adayların başvuruları iptal edilir.
Etik inceleme sonucunda başvurusu iptal edilen adaylar ile eser inceleme sonucunda başarısız olan adaylar başvuru dönemini izleyen en erken üçüncü dönemde başvuru yapabilirler. Asgari koşulları sağlamadığı gerekçesiyle başvurusu iptal edilen aday izleyen ilk dönemde başvurabilir.
Etik ve asgari koşullara ilişkin bir tespit olmaması halinde jürilerin başarılı/başarısız görüşleri dikkate alınarak sonuç duyurulur. Jüri üyesi raporunu süresi içinde DBS’ye yükler. Jüri üyelerine, değerlendirme raporunu hazırlamak üzere her aday için azami bir ay süre verilir. Gerekli hallerde bir ay ek süre verebilir. Değerlendirme raporunu süresi içinde DBS’ye yüklemeyen jüri üyesinin görevi sonlandırılır ve yedek üyelerin raporları sırasıyla değerlendirmeye alınır. Beş jüriden üçünün başarılı raporu düzenlenmesi halinde aday doçent unvanı almaya hak kazanır. Jüri heyetinde mazeret, istifa, emeklilik gibi nedenlerle eksikli olursa ÜAK yerine yeni görevlendirme yapabilir.
Başvuruda bulunup başarısız olan adaya ait değerlendirmeye esas raporlar, yeni başvuruda jüri üyelerinin isimleri gizlenmek suretiyle doçentlik değerlendirme jüri üyelerinin erişimine açılır.
Doçentlik Başvuru Sonuçlarının Duyurulması
Başvuru sonrasında eser inceleme süreci tamamlanan adayların sonuçları, her ay yapılan ÜAK Yönetim Kurulu toplantı sonrasında DBS üzerinden duyurulmaktadır. Jüri üyelerine bazen birden fazla dosya verilmektedir, jüri üyelerine her aday için birer ay eser inceleme süresi verilmektedir. ÜAK Yönetim Kurulu Kararı ile eser inceleme sonucu onaylanan adaylar DBS’ye (https://dbs.yok.gov.tr/) giriş yaparak Aday Bilgi Açıklama İşlemleri > Aday Bilgi Açıklama menüsünden öğrenebileceklerdir.
Doçentlik Belgesinin Düzenlenmesi
ÜAK tarafından eser inceleme sonucunda belge düzenlenmeden önce “Hakkında 7085 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Görevden Uzaklaştırma veya Kamu Görevinden Çıkarılma Olmadığına” dair belge düzenlenmesi ve sisteme yüklemesi istenmektedir. Kamu kurumunda çalışan ve çalışmayan adaylar için farklı belge yüklenmesi gerekmekte ve örnekler ÜAK’ın sitesinde yer almaktadır. Doçentlik belgesi talep dilekçesi ve varsa ekleri ÜAK’a ulaşıp gerekli kontrol ve onaylama işlemleri yapıldıktan sonra, e-devlet üzerinden Doçentlik Belgesi’ni Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı > Doçentlik Belgesi Sorgulama hizmeti ile e-devlet üzerinden kendileri edinebileceklerdir.
Ayrıca Anayasa Mahkemesi aşağıda linki verilen kararı ile ÜAK Tarafından başvuru sürecinde ve sonunda Adalet Bakanlığı ve İlgili kurumlarla yazışarak hakkında “7085 sayılı Kanun ‘un 4. maddesi gereğince işlem yapılmamıştır.” belgesini temininin hukuki dayanağı kalmamıştır.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/07/20230720-5.pdf
Doçentlik Başvuru Sürecinde Ortaya Çıkan Durumlarla İlgili Şu Yazılarımız İlginizi Çekebilir.
Etik İnceleme İle İlgili Olarak :
https://yuksekogretimhukuku.com/tekrar-yayim-ve-dilimleme-etik-ihlali-kararinin-iptali/
Eser İnceleme İle İlgili Olarak :
Asgari Koşulların Sağlanaması İle İlgili Olarak :
https://yuksekogretimhukuku.com/kadin-hastaliklari-docentlik-basvurusunun-asgari-sartlari-saglamama/
_________________________________________________________________________________________
2023 Doçentlik Başvuruları Ne Zaman ?
2023 Ekim Dönemi Doçentlik Başvuruları Doçentlik Yönetmeliği’nin ilgili maddesi gereğince 20 Ekim 2023 Cuma günü başlayıp 31 Ekim 2023 Salı günü mesai saati bitiminde (17.30) sona erer.
Doçentlik başvurusu yılda kaç kez 2023?
Sadece dijital olarak DBS üzerinden yapılan doçentlik başvurusunu tamamlamak ve bundan olumlu sonuç almak yeterlidir. Doçentlik başvuru tarihleri ÜAK (Üniversiteler arası Kurul) tarafından belirlenmekte olup, yılda 2 defa olmak üzere Mart ve Ekim aylarının son 10 gününü kapsamaktadır.
Doçentlik için YDS kaç yıl geçerli? YÖKDİL puanının geçerlilik süresi ne kadardır?
Yüksek lisans ve doktora başvurularında kullanılacak puanın geçerlik süresi 5 yıldır. Öğretim üyeleri ile doçentlik başvurularında YÖKDİL puanının aynen YDS gibi belirli bir zaman sınırlaması bulunmamaktadır.
Henüz yorum yok