Doçentlik Başvurusunun İptali Nedenleri Nelerdir?

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yollarına gitmeden önce Üniversitelerarası Kurul tarafından düzenlenen doçentlik başvurusunun iptali nedenleri ile doçentlik başvurusunun nasıl yapıldığına değinmek gerekmektedir. Zira itiraz ve iptal davasında nedenlerin vuku bulmadığı ve iptal sebeplerinin gerçekleşmediği ortaya konulacaktır.

Bilindiği üzere doçentlik başvurusu ÜAK Doçentlik Kriterleri çerçevesinde Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden yapılır. Belgelerinde eksikliği olmadığı tespit edilen adayların dosyaları değerlendirilmek üzere başvurulan alanda bulunan profesör unvanlı uzman jürilere sistem üzerinden açılır. Jüri üyeleri ilk başta adayın çalışmalarında bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık olmadığını inceler. Bu aşamadan sonra adayın çalışmalarının başvuru şartlarını sağlayıp sağlamadığı, asgari koşulları karşılayıp karşılamadığı incelenir. Bu aşamalarda herhangi bir sorun yoksa eser incelemesi olarak tabir edilen dosyanın nicelik ve nitelik incelemesine geçilir ve jüriler başarılı başarısız rapor düzenler. Özetle başvuran adayların dosyaları hakkında Doçentlik başvurusunun reddi kararı dört sebepten verilebilir;

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava

Doçentlik Başvurusunun İptali Kararına İtiraz Nasıl Yapılır?

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yolları düşünülürken önce itirazın yapılması sonra davanın açılması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Doçentlik başvurusunun reddi kararına itiraz, ÜAK’a gönderilmesi gereken belgeler ile ilgili iptal durumları, asgari koşulları sağlamadığı iddiası ile ilgili iptal durumları ile eser inceleme sonucunda başarısızlık sonucu başvurunun iptali durumlarında itiraz Doçentlik Komisyonuna yapılır. Etik iddiasında ise öncelikle Etik Komisyona savunma verilir. Savunma sonrasında karar alınır. Tüm iptal sebeplerine süresi içinde dava açılabilir.  Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava süreçlerine ilişkin süreç aşağıda gösterilmektedir;

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava

Doçentlik Eser İnceleme Sonucunda Başarısızlık Kararında İtiraz ve Dava

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yollarına başvuranlar adayların bir kısmı eser inceleme sonucunda başarısızlık kararına itiraz etmekte ve dava açmaktadır. Doçentlik değerlendirme jürisi, bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlali bulmadığı ve asgari başvuru şartlarını sağlayan adayın akademik çalışmalarının niteliği ve bilim/sanat alanına katkısını esas almak suretiyle “başarılı” veya “başarısız” bulduğunu belirten gerekçeli ve ayrıntılı değerlendirme raporu hazırlar. Beş üyeden oluşan jürilerde en az üç üyenin, üç üyeden oluşan jürilerde ise en az iki üyenin adayı başarısız bulması halinde aday başarısız sayılır. Hem 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanun’unun 24. Maddesi, hem de Doçentlik Yönetmeliğinin 6. Maddesi jüri üyesinin adayın eserlerini nitelik ve nicelik açısından incelenmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Yukarıda da ifade edilmiş olduğu üzere tarafımın doçentlik başvurusu eser inceleme ve değerlendirme aşamasında jüri üyeleri tarafından incelenerek başarısızdır raporu sonucu iptal edildiği için başvuran adayların çalışmalarının nasıl incelenmesi gerektiğine dair;

• Mekur Yönetmeliği’nin 6(2). Maddesi: “…Doçentlik değerlendirme jürisi, hakkında bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlali bulmadığı ve asgari başvuru şartlarını sağladığını tespit ettiği adayın AKADEMİK ÇALIŞMALARININ NİTELİĞİ VE BİLİM/SANAT ALANINA KATKISINI ESAS ALMAK SURETİYLE “başarılı” veya “başarısız” bulduğunu belirten ayrıntılı ve gerekçeli bir değerlendirme raporu hazırlar…”,
• 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 24. maddesi; “…Doçentlik sınav jürisinde yer alan asıl ve yedek üyeler, adayın yayın ve çalışmalarını değerlendirerek hazırladıkları AYRINTILI VE GEREKÇELİ kişisel raporlarını Üniversitelerarası Kurula gönderirler…” hükümlerine yer verilmiş olup,
• ÜAK tarafından yayınlanan Eser İnceleme Rapor Örneğinde; “…adayın tüm eserleri etik, nicelik, nitelik ve başvurulan doçentlik alanına uygunluğu açısından detaylı olarak incelenerek sonuca varılması gerekmektedir…” ifadelerine yer verilerek jüri üyelerine usul bakımından bir yol çizilmiştir.
• Diğer yandan Yükseköğretim Kurumu tarafından “Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri” belirlenmiş ve Bilimsel Değerlendirme Etiği başlığı altında akademik atama ve terfilerde belirlenen jüri üyelerinin dosyayı şu şeklide değerlendirmesi gerektiğinin altı çizilmiştir:
• “Bilimsel Değerlendirme Etiği: Yayın değerlendirmeleri, akademik yükseltmeler, bilirkişilikler, sınav jürileri ve dergi hakemliklerinde gözetilmesi gereken temel etik değer ve ilkeler vardır: Bu çerçevede öğretim elemanı,

(a) Bağımsız ve tarafsız davranır,

(b) Dürüst davranmak, doğruyu söylemek, gizlilik ilkesine riayet etmede hassasiyet gösterir,

(c) Eşitlik ilkesine uygun hareket eder,

(ç) Ön yargılı davranmaz, tutarlı hareket eder, bilimsel değerlendirmelerde tanımlayıcı, net ve açık olur…” Görülmektedir ki bu anlamda jüri üyeleri adayların eserlerini özenli ve bilimsel açıdan inceleyerek detaylı, objektif, net ve mevzuata uygun bir rapor hazırlayacaktır.

Jüri raporlarında şartlarda olmayan eleştiriler getirmesi veya şartlarda zorunlu olmayan kriterler üzerinden değerlendirme yapılması gibi sübjektif eleştiriler ile dosyanın reddedilmesi durumunda aday tarafından idari yargıda dava açılabilir. Eser inceleme aşamasında subjektif gerekçelerle olumsuz rapor düzenlenmesi akabinde iptal edilmesi kararına karşı açılan davada dosyanın yeterli olduğu gerekçesiyle mahkemeler iptal kararı verebilmektedir. Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava neticesinde Verilen Doçentlik Eser İnceleme Emsal Davalar:

• https://yuksekogretimhukuku.com/genel-cerrahi-docentlik-basvurusunda-basarisiz-sayilma-isleminin-iptali/
• https://www.akademikhukuk.org/docentlik-eser-inceleme-mahkeme-karari/

Doçentlik Asgari Koşulları Sağlamama Sonucunda İtiraz ve Dava

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yollarına başvuranlar adayların bir kısmı asgari başvuru şartlarının sağlanmaması nedeniyle doçentlik başvurusunun iptali kararına itiraz etmekte ve dava açmaktadır. Jüri üyeleri adayın başvuru şartlarını sağlamadığı yönünde iddiada bulunması halinde iddialar Doçentlik Komisyonu tarafından incelenmektedir. Komisyon raporu kabul etmezse jüriye/jürilere başarılı/başarısız yönünde rapor düzenlemesi için ek süre verir. İddiada ısrar edenin jüri üyeliği düşer. Asil ise yedek jüri raporu devreye girer. Doçentlik Komisyonu iddiaların doğru olduğuna karar verirse adayın başvurusu iptal edilmektedir. Söz konusu jüri raporu/raporları jürilerin isimleri gizlenerek Doçentlik Komisyonu kararıyla birlikte DBS üzerinden adayın erişimine açılır. Ayrıca yeni başvuru döneminde bu raporlar yeni jürilere de açılmaktadır.

Uygulamada jüriler tarafından mevzuatın yanlış yorumlanması sonucu yanlış raporlar düzenlenmektedir. En çok gelen asgari koşulları sağlamadığı iddialarının başında yağmacı dergi, alan endeksi kavramının yanlış yorumlanması, çalışmanın ya da çalışmanın yayınlandığı derginin alan dışı olması gibi iddialar gelmektedir. Aday tarafından hukuka aykırı olarak alınan karara doğrudan dava açılabileceği gibi Doçentlik Komisyonuna da itiraz edebilir. İtiraz reddedilirse dava açma hakkı mevcuttur.

Benzer iddialar ile açılan davalarda mahkemeler idarenin işlemini hukuka aykırı bularak karar vermektedir. Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava neticesinde Verilen Doçentlik Asgari Şartlar Sağlamama Emsal Davalar:

• https://yuksekogretimhukuku.com/docentlik-basvurusunda-asgari-sartlari-saglamama/
• https://www.akademikhukuk.org/ortodonti-docentlik-asgari-basvuru-sartlari/

Doçentlik Etik İnceleme Sonucuna İtiraz ve Dava

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yollarına başvuranlar adayların bir kısmı etik inceleme sonucunda verilen etik ihlal kararına itiraz etmekte ve dava açmaktadır.Jüri üyeleri ya da dışarıdan ihbar yoluyla başvuran adayın dosyasında bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık iddiası mevcut olursa iddialar ilgili Etik Komisyon tarafından incelenir. Adayın alanına gire üç farklı Etik Komisyon bulunmaktadır. Bunlar sırayla Sağlık ve Spor Bilimleri; Sosyal ve Beşeri Bilimler ile Güzel Sanatlar; Fen ve Mühendislik Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonlarıdır. Etik Komisyonların görev alanı, işleyişi ve etik ihlal eylemleri ÜAK tarafından çıkarılan Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi ile düzenlenmiştir.

https://www.uak.gov.tr/Documents/mevzuat/2023/uakBilimselArastirmaveYayinEtigiYonergesi_05042023.pdf

Komisyonlar ayda ya da altı haftada bir aralıklarla toplanmakta ve kararlar almaktadır. İddialar ile ilgili olarak ilk etapta adaydan savunma istenmektedir. Savunma için 15 gün süre verilmekle birlikte bu savunmanın etkili olması ve emsal kararlar ile güçlendirilmesi gerekmektedir. Savunma sonrasında Komisyon doğrudan karar alabileceği gibi bilirkişiye de gönderebilmektedir. Uygulamada dosyalar bilirkişiye gönderildikten sonra karara bağlanmaktadır. Etik inceleme sürecinin işleyiş şeması ÜAK’ın sitesinde yer almaktadır;

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava

Etik Komisyon incelemesi sonucunda adayın bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı davrandığına karar verirse adayın başvurusu iptal edilmektedir. Başvurusu iptal edilen aday, başvuru dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde tekrar başvurulabilir. Uygulamada komisyon tarafından gerekçesiz kararlar alınmakta, etiğe aykırı eylemler yanlış yorumlanmakta, inceleme için gönderilen bilirkişilerin görüşlerine komisyon tarafından uyulmadığı görülmektedir. Alınan kararlar birçok yönden hukuka aykırılık teşkil edebilmektedir. Alınan bu karara idari yargıda iptal davası açılabilmekledir. Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava neticesinde Verilen Etik İhlal Emsal Davalar:

• https://yuksekogretimhukuku.com/tekrar-yayim-ve-dilimleme-etik-ihlali-kararinin-iptali/
• https://www.akademikhukuk.org/uak-etik-ihlal-karari-iptali/

Doçentlik Etik İhlal Kararında Üniversitede Disiplin Soruşturması

Etik iddia sonucunda Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu tarafından adayın etik ihlalde bulunduğuna karar verilirse ilgili mevzuat uyarınca gerekli disiplin ve cezai işlemlerin yapılması için durum kişinin bağlı bulunduğu üniversiteye ya da kamu kurumuna bildirilir. Disiplin amirleri tarafından soruşturmacı görevlendirerek aday üniversite personeli ise 2547 Saylı 53. Maddesi kapsamında soruşturma yapılır. Kamu görevlisi ise 657 kapsamında soruşturma yapılır. Dolayısıyla Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava açılması durumunda etik ihlal hususlarının ayrı bir önemi bulunmaktadır. Diğer Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Dava yollarından farklı olarak olumsuz durumlarda akademik disiplin soruşturması başlatılabilmektedir.